مقدمـه

امروزه با توجه به رشد روز افزون مصرف بنزین در کشور و با توجه به هزینه بسیار بالای واردات آن از خارج از کشور و مهمتر از آن صدمه زیست محیطی که مصرف بنزین به سلامت محیط زیست وارد می کند، اهمیت استفاده سوختهای جایگزین از جمله CNG را بیش از پیش ضروری ساخته است و هدف از ایجاد جایگاه های دو منظوره نیز در راستای ایجاد زیر ساخت های لازم برای نیل به اهداف جایگزینی مصرف گاز طبیعی بجای بنزین می باشد و لذا ایجاد این زیر ساخت می تواند به تشویق و ترغیب مردم به استفاده از سوخت CNG (گاز طبیعی فشرده ) بعنوان جایگزین مناسب برای بنزین محسوب گردد.

     با توجه به عزم مسئولين محترم كشور در حل معضل مصرف بالاي بنزين در كشور، برنامه هاي موازي متعددي در حال اجراء ميباشد. كه يكي از مهمترين آنها استفاده از سوخت هاي جايگزين مانند CNG ميباشد. لذا حمايت مسئولين محترم از اين طرح بسيار جدي بوده و در اين راستا احداث جايگاه هاي تك منظوره و دو منظوره بسيار مهم ميباشد و بر اساس آن وظيفه احداث جايگاه هاي دو منظوره به شركت ملي پخش فرآورده هاي نفتي ايران "مديريت طرح احداث و توسعه جایگاه های گاز طبیعی (CNG)" محول شده است. با توجه به تسهیلات ویژه تبصره سيزده قانون بودجه و برنامه پنج ساله توسعه كشور دستيابي به اين مهم دور از ذهن نميباشد.

پیشگفتار؛

     افزایش چشمگیر مصرف انواع سوخت های فسیلی به ویژه بنزین و گازوئیل طی دهه اخیر در کشور ، موجب گشته لزوم یک برنامه ریزی بلند مدت جهت استفاده از سوختی متناسب بعنوان جایگزین بنزین و گازوئیل بیش از پیش احساس گردد، به ویژه وقتی بدانیم میانگین مصرف سوخت در بخش حمل و نقل کشور، بسیار بالاتر از میانگین مصرف جهانی بوده و این اختلاف روز به روز در حال افزایش است .

      با توجه به نرخ سوخت در بازارهای جهانی و به تبع آن افزایش قیمت بنزین و گازوئیل ، همه ساله بخش عظیمی از بودجه که باید صرف ایجاد زیر ساختهای مختلف صنعتی و اقتصادی کشور گردد ، در جهت تأمین هزینه های ناشی از واردات بنزین و پرداخت یارانه های مربوط به آن صرف می گردد .

      بعلاوه آلایندگی بالای گازهای خروجی خودروهای بنزین و گازوئیل سوز ضربه های جبران ناپذیری بر محیط زیست کشور ، به ویژه در شهرهای بزرگ وارد می نماید ، تا جائیکه به عقیده کارشناسان هزینه های درمانی ناشی  از این آلودگیها در دراز مدت به مراتب بیشتر از هزینه تأمین سالیانه بنزین مصرفی خودروهاست .

      لذا مواردی چون  کاهش وابستگی به سوخت های وارداتی از منظر ملاحظات اقتصادی و نیز افزایش تأمین انرژی ، کاهش انتشار گازهای گلخانه ای به منظور دستیابی به اهداف و الزامات جهانی ، مانند پروتکل کیوتو ، بهبود راندمان مصرف انرژی در خودرو و کنترل یا کاهش آلودگی محیط زیست از جمله دلایل است که کشور را در پی  تغییر و اصلاح  الگوی مصرف انرژی هدایت می کنند ، به ویژه آنکه کشور ما با دارا بودن منابع عظیم گاز طبیعی و شبکه گسترده لوله کشی گاز در اقصی نقاط کشور و در نظر گرفتن اهدافی چون کاهش میزان وابستگی به بنزین وارداتی و همچنین کاهش آلودگی محیط زیست ، گاز سوز کردن خودروها و به طبع آن احداث جایگاههای عرضه گاز طبیعی را در قالب طرح ملی CNG بعنوان سوخت جایگزین بنزین و نفت گاز دنبال می نماید .

تاریخچه:

      در حال حاضر هدف اين پروژه تبديل جايگاه هاي مناسب و واجد شرایط عرضه بنزين در مناطق و نواحي مختلف شركت ملي پخش به جايگاه هايي است كه توانايي عرضه همزمان بنزين نفت گاز و CNG را داشته باشند. در نتيجه ورودي اين پروژه جايگاههای دو منظوره ميباشد كه پس از انجام پروژه توانايي ارائه سوخت به خودروهاي دوگانه سوز را دارد. شایان ذکر است تأمين تجهيزات مورد نياز جايگاههاي  CNG نیز در قلمرو شركت ملي پخش نبوده و تامين آنها از وظايف سازمان بهينه سازي مصرف سوخت کشور میباشد. لازم بذکر است ایجاد جایگاه های منظوره و یا تبدیل جایگاه های LPG به CNG و يا تبديل جايگاههاي CNG به دو منظوره در قلمرو این پروژه نمی باشد.

اهداف طرح:

با توجه به وجود بيش از 2300 جايگاه عرضه بنزين در سطح كشور و پتانسيل بالاي آنها در سرويس دهي به خودروهاي دوگانه سوز بر اساس تبصره 13 قانون بودجه و شبکه وسیع گازرسانی کشور مقرر گردید با در اختيار قرار دادن تسهیلاتی مانند وامهاي بدون بهره با دوره های باز پرداخت طولاني و همچنين در اختيار قراردادن تجهيزات مورد نياز بدون اخذ وجه، جايگاه داران را به تبديل جايگاه خود به نوع دو منظوره ترغیب نمود. تا بدین وسیله در آينده شاهد كاهش چشمگير مصرف بنزين در کشور باشيم.

گاز طبیعی فشرده CNG ، سوخت جایگزین :

     گاز طبیعی فشرده ( Compressed Natural Gas یا CNG ) یکی از سوخت های جایگزین بنزین و نفت گاز است که بطور عمده از متان (₄ CH ) تشکیل شده است به دلیل صرفه جوئی اقتصادی، فراوانی داخلی ، برخورداری از شبکه لوله کشی گاز در اکثر نقاط کشور ، تولید آلایندها و گاز گلخانه ای کمتر نسبت به سایر سوخت ها ، در کشور ما CNG نسبت به سایر سوخت های جایگزین از قبیل LPG ، اتانول و متانول و بیو دیزل و هیدروژن و ... ارجعیت داشته و CNG را یکی از مناسب ترین و در دسترس ترین جانشین های بنزین بشمار آورده است به نحوی که در صورت گسترش مصرف گاز طبیعی بعنوان سوخت خودرو، کشور از واردات بنزین بی نیاز می گردد .

CNG چیست :

گاز طبیعی به صورت گاز و یا مایعات حاوی گاز از چاه استخراج میشود . گاز طبیعی بطور عمده از متان  ( CH₄ ) تشکیل شده و دارای مقادیری اتان ، پروپان ، بوتان و پنتان است . متان بی رنگ و بی بو است و با شعله ای روشن میسوزد .

در جدول ذیل ترکیبات شیمیائی گاز طبیعی نشان داده شده است لازم بذکر است که در اغلب موارد گاز طبیعی با مقدار رطوبت همراه بوده که این مقدار در منابع مختلف استخراج گاز طبیعی متفاوت می باشد . به همین دلیل در ایستگاههای عرضه گاز طبیعی از دستگاههای خشک کن استفاده میشود .